Vandaag is maandag 25 november  

categorie categorie Liturgie
liturgie
wanneerzondag 8 januari 2006    Evangelie van 2006-01-08
 titelAmbrosiaanse driekoningenmis
beschrijvingOp zondag 8 januari 2006 wordt, met medewerking van het Gregoriaans Koor Utrecht o.l.v. Anthony Zielhorst, in de kathedrale St.-Catharinakerk aan de Lange Nieuwstraat te Utrecht een plechtige Mis van Driekoningen gevierd volgens de Ambrosiaanse ritus. De Mis begint om 17.30 uur. Celebrant is Mgr. Ph. Bär, oud-bisschop van Rotterdam. Tekstboekjes zullen achter in de kerk voorhanden zijn.

Overigens is er elke zondag om 17.30 uur een Latijnse H.Mis met gregoriaanse zang. Voor alle vieringen geldt dat er tekstboekjes in de kerk aanwezig zijn. De kathedraal ligt op ca. 15 minuten loopafstand van het Centraal Station Utrecht, maar is vanaf het CS Utrecht ook bereikbaar met buslijn 2 die vier maal per uur rijdt; de in- en uitstaphalte van de bus is voor de ingang van de kathedraal (bushalte ”Catharijneconvent”).

Ambrosius, Epiphanie en de Milanese Ritus
Ambrosius, kerkleraar en een van de vier grote kerkvaders van het westen, werd rond het jaar 339 geboren. Vanaf 374 tot zijn dood in 397 was hij bisschop van Milaan. In deze stad heeft een naar Ambrosius vernoemde variant van de Latijnse rite met een geheel eigen repertoire aan oude gezangen standgehouden: het Ambrosiaans. In hoeverre Ambrosius zelf deze liturgie beïnvloed heeft, valt moeilijk te zeggen; wel wordt het genre van de hymne aan hem toegeschreven. Daarnaast heeft hij waarschijnlijk het dubbelkorig psalmzingen ingevoerd en bijgedragen aan de totstandkoming van de Romeinse Canon.

Milaan moet in de eerste eeuwen veel aandacht hebben gehad voor het feest van 6 januari (Driekoningen). Het gebeente van de drie koningen zou in de 6e eeuw in Milaan zijn bijgezet, maar werd in 1162 door Frederik Barbarossa naar Keulen overgebracht. Epiphanie is het feest van de openbaring of verschijning van de Heer. Het is het tweede hoogtepunt van de kerstkring en viert de openbaring van God-Koning Christus volgens een drievoudig thema: de aanbidding van de mensgeworden Koning door de wijzen (of koningen) uit het oosten, de Godsopenbaring bij Christus' doop in de Jordaan en de Godsopenbaring bij het wonder van Kana.

Terwijl in elk van de propriumgezangen steeds één van deze drie openbaringen centraal staat, zo combineert het transitorium deze drie en vat ze krachtig samen. Het transitorium is het gezang dat op de plaats staat van het communio in de gregoriaanse liturgie. Het confractorium is een gezang dat alleen in de Milanese rite voorkomt; het wordt gezongen tijdens het breken van het brood - de fractio - en gaat vooraf aan het Pater noster. Ook het ante evangelium dat alleen met Kerst, Driekoningen en Pasen gezongen wordt, is eigen aan de Milanese rite.

Hoewel het Ambrosiaans veel overeenkomsten vertoont met het Gregoriaans, heeft het muzikaal gezien toch een geheel eigen karakter. Dit komt bijvoorbeeld tot uiting in de zeer lange melismen en omspelingen, zoals in het hallelujah. In het ingressa, het openingsgezang van de Mis, klinkt op het woord sole (”zon”) de voor het Ambrosiaans zo karakteristieke interval van de overmatige kwart.

Het toeziend oog van Ambrosius in de San Ambrogio te Milaan heeft niet kunnen verhoeden dat de liturgie nog maar zelden in volle glorie ten gehore wordt gebracht. De jaarlijkse uitvoering in Utrecht van de Missa in Epiphania volgens de Milanese ritus behoort tot de weinige gelegenheden waar dit nog wel gebeurt.

infoElvira Laudy
secretaris van de Afdeling Utrecht van de Vereniging voor Latijnse Liturgie
(030) 27 35 716
elviralaudy@scholacatharina.nl
www.latijnseliturgie.nl
www.gregoriaanskoorutrecht.nl
locatieKathedrale St.-Catharinakerk, Lange Nieuwstraat
plaatsUtrecht (Utrecht)
postcode35
bisdomUtrecht
doelgroep
Google map

Ontbreken de evenementen van uw organisatie? Neem contact op met info@rkactiviteiten.nl om te informeren naar de mogelijkheden!

De redactie houdt zich het recht voor ingezonden aankondigingen van evenementen voor publicatie te weigeren zonder opgaaf van redenen. Aan de publicatie van deze kalender kunnen geen rechten worden ontleend. Aan de uitvoering wordt de grootst mogelijke zorg besteed maar niets menselijks is ons vreemd. © 2024 rkactiviteiten.nl
Niets van deze uitgave mag opnieuw worden uitgegeven in welke vorm dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever
Ontwerp, implementatie & uitgever: iMoose.nl