Door exacte wetenschappers lijkt onze vrije wil als een illusie van tafel geveegd te worden. Filosofen en theologen zijn echter niet zo maar bereid van dit begrip afstand te doen. Toch zullen ook zij niet snel beweren dat de mens volledige vrijheid bezit.

Leerlingen in het voortgezet onderwijs herkennen de spanning die bij deze discussie hoort. Enerzijds zullen zij zichzelf zien als de vormgever van hun bestaan. Zij zijn het tenslotte zelf, die kiezen voor hun kleding, haarstijl, profiel, muziek, vakkenpakket en wat al niet meer. Anderzijds merken zij dat zij zichzelf lang niet altijd in de hand hebben. Dan neem je jezelf voor om gedisciplineerd het huiswerk te gaan maken, maar dan zie je jezelf toch andere dingen doen. Je neemt jezelf voor om aardiger tegen jouw moeder te doen, maar dan irriteert ze jou toch mateloos.

Hoeveel invloed hebben wij op ons eigen leven? Wat is onze vrijheid? Wat is onze verantwoordelijkheid? Waartoe zijn wij vrij (als we al vrij zijn)?

Dit thema is vier jaar lang ook het examenonderwerp voor het vak filosofie op het VWO. Docenten levensbeschouwing en filosofie zijn dan ook van harte welkom op de studiedag. Door lezingen en verschillende workshops zullen we het thema vrije wil verkennen.

Programma

10.30    Inloop en koffie
11.00    Welkom door Dr. Eric Luijten
11.10    Lezing ‘de Vrije Wil in actuele discussies’
            door Prof. Dr. Rudi te Velde
12.10    Nagesprek n.a.v. de lezing
12.30    Lunch
13.00    Lezing ‘de Vrije Wil en de theologie’ door Dr. Eric Luijten
13.45    Vragen n.a.v. de lezing
14.00    Workshop naar keuze
15.15    Plenaire afsluiting/borrel

Lezing ‘de Vrije Wil in actuele discussies’

door Prof. Dr. Rudi te Velde, bijzonder hoogleraar vanwege de Stichting Thomas More aan de Universiteit van Amsterdam en docent wijsbegeerte aan de Faculteit Katholieke Theologie.

Dat mensen vrij zijn in hun keuzes en handelen is moeilijk te loochenen. Evenmin valt te ontkennen dat er allerlei lichamelijke en psychische gedragsdeterminanten een rol spelen, die zich aan ons bewuste zicht onttrekken. Vrijheid is nooit absoluut in de zin dat we alles onder controle hebben en alles zelf bepalen. Tevens is het zo dat de uitoefening van de – altijd menselijke – vrijheid lichamelijk ingebed is en dus ook geconditioneerd (o.a. door de hersenen). De absolute stellingnames die het actuele debat over de vrije wil beheersen (‘wij zijn ons brein’; ‘de vrije wil bestaat niet’) doen onvoldoende recht juist aan deze lichamelijke inbedding van onze vrijheid.

Workshops
Uit het aanbod kan één workshop gekozen worden.

A.    De Vrije Wil als examenthema filosofie in relatie met het vak levensbeschouwing
Drs. Freek Fenijn, docent religiewetenschappen / didactiek, en stagebegeleider bachelor Leraar Godsdienst Levensbeschouwing aan Fontys Hogeschool Theologie Levensbeschouwing

B.    Augustinus over de Vrije Wil (De libero arbitrio)
Prof. Dr. Bert Blans, bijzonder hoogleraar Stichting Thomas More en docent wijsbegeerte bij de Faculteit Katholieke Theologie van de Universiteit van Tilburg 

C.    De relatie tussen de wil, het verlangen en de passies aan de hand van “De feilbare mens” van Paul Ricoeur
Door Drs. Marieke Maes, docente Nieuwe Testament en Wijsbegeerte aan Fontys Hogeschool Theologie Levensbeschouwing

D.    Het moderne zondebegrip
Robin de Jong, masterstudent Godsdienst-Pastoraal Werk aan Fontys Hogeschool Theologie Levensbeschouwing

Kosten: € 15,00 (contant te betalen bij binnenkomst) Student: € 5,00

Deze studiedag was eerder aangekondigd voor februari 2012, maar is vanwege organisatorische redenen verplaatst naar de huidige datum van 24 november 2012.

www.fontys.nl/theologie