Vanaf 1 oktober t/m 30 november 2009 is in de benedenverdieping van de Centrale Bibliotheek van de Radboud Universiteit Nijmegen, Erasmuslaan 36, een tentoonstelling te zien onder de titel:
‘Darwin onder vuur. Christelijke geloof versus moderne natuurwetenschap 1859-1909’
Vooral de katholieke reacties worden belicht.
Officiële opening Op dinsdag 6 oktober vindt vanaf 16 uur de officiële opening plaats van de tentoonstelling. Beide auteurs zullen aanwezig zijn.
Geschiedenis In 1859 verscheen Charles Darwin's On the Origin of Species en reeds in het jaar daarop de eerste Nederlandse vertaling. Aanvankelijk waren het vrijwel uitsluitend academici die onder elkaar streden over Darwin en zijn revolutionaire bevindingen, maar toen enkele fanatieke aanhangers gelegenheid zochten en vonden om Darwin's gedachtegoed in Nederland bredere bekendheid te geven, kwamen ook uit niet-academische kringen de reacties los.
Katholiek verzet Met name de katholieken waren fel in hun verzet tegen Darwin's 'pleitrede voor de apen' en de goddeloze consequenties van de evolutietheorie. De Voorzienigheid werd in het nauw gedreven en van Zijn almacht ontheven, zo ervoer men, en bovendien werd de mens zijn unieke positie onder levende wezens ontzegd. Dat er vanuit liberale hoek positief was gereageerd op de evolutietheorie was voor de katholieke leidsmannen reden te meer om heftig ten strijde te trekken. Pas met de komst van paus Leo XIII en de popularisering van diens neothomistische opvattingen bedaarden de katholieke gemoederen enigszins en ging men naar wegen zoeken om geloof en wetenschap met elkaar te verzoenen.
Janneke van der Heide (Darwin en de strijd om de beschaving in Nederland 1859-1909, Amsterdam, Wereldbibliotheek, 2009) en Bart Leeuwenburgh (Darwin in domineesland, Nijmegen, Vantilt, 2009) promoveerden beiden, vanuit hun eigen bijzondere perspectief, op de receptie van Darwin in Nederland in de tweede helft van 19e eeuw. Hun publicaties vormen de basis voor deze tentoonstelling: de UB Nijmegen blijkt een schat aan 19e eeuwse bronnen te bezitten, waardoor de bevindingen van beide auteurs direct geïllustreerd kunnen worden.
|